Problemy dermatologiczne, takie jak łuszczyca czy łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS), często budzą niepokój ze względu na przewlekły przebieg, widoczne objawy i wpływ na jakość życia. Oba schorzenia mogą dawać podobne symptomy, w tym łuszczenie się skóry, zaczerwienienie oraz świąd. Pamiętaj jednak o tym, że ich przyczyny, rozwój i metody leczenia różnią się od siebie, dlatego tak ważne jest, aby udać się do dermatologa w celu diagnostyki, a następnie wdrożenia odpowiedniego planu leczenia. 

Podobieństwa i różnice między łuszczycą a łojotokowym zapaleniem skóry

Łuszczyca i ŁZS są przewlekłymi chorobami skóry, w których występują okresy zaostrzeń i remisji. Obie choroby mogą występować u osób w różnym wieku, choć ŁZS częściej diagnozuje się u dorosłych, a łuszczycę również u dzieci i młodzieży. W obu przypadkach kluczowe jest to, że zmiany mają charakter przewlekły – pojawiają się okresy poprawy i zaostrzeń. Jednak łuszczyca to choroba układu odpornościowego, a ŁZS jest przede wszystkim wynikiem nadmiernej aktywności gruczołów łojowych i reakcji skóry na drożdżaki Malassezia.

Łuszczyca może mieć powiązania z innymi chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak otyłość, cukrzyca czy choroby sercowo-naczyniowe, co podkreśla jej złożony charakter. ŁZS rzadko wiąże się z podobnymi powikłaniami, jednak ze względu na nawrotowy przebieg również wymaga długotrwałej kontroli pod okiem specjalisty.

Różnice w podłożu i patogenezie

Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną, w przebiegu której układ odpornościowy błędnie rozpoznaje własne komórki skóry jako „obce”. Proces zapalny prowadzi do nadmiernej proliferacji keratynocytów, czyli cyklu ich dojrzewania. Naturalnie trwa około 28 dni, a przy łuszczycy skraca się nawet do 3-4 dni. To prowadzi do powstawania grubych, srebrzystych łusek. 

W łuszczycy istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne. Oznacza to, że jeśli jeden z rodziców choruje, ryzyko zdiagnozowania jej u dziecka rośnie kilkukrotnie. Ponadto zaostrzenia choroby mogą być wywoływane przez stres, infekcje, urazy skóry (tzw. objaw Koebnera) czy też niektóre leki, np. beta-blokery lub lit.

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) rozwija się głównie w wyniku nadaktywności gruczołów łojowych, a także reakcji skóry na lipofilne drożdżaki Malassezia. Istotną rolę odgrywa indywidualna wrażliwość skóry, choć nie u wszystkich pacjentów z nadmiernym łojotokiem rozwija się stan zapalny. Choroba nie ma genezy autoimmunologicznej, ale podobnie jak łuszczyca, ma charakter przewlekły. Zwykle przebiega od niej łagodniej i lepiej odpowiada na leczenie miejscowe.

Lokalizacja zmian

Lokalizacja zmian w łuszczycy i łojotokowym zapaleniu skóry jest jednym z kluczowych elementów, które pomagają dermatologom postawić prawidłową diagnozę.

W przypadku łuszczycy ogniska chorobowe najczęściej pojawiają się w tak zwanych miejscach predylekcyjnych, czyli tam, gdzie skóra narażona jest na tarcie lub mikrourazy. To przede wszystkim łokcie, kolana oraz okolica krzyżowo-lędźwiowa. Charakterystyczna jest także obecność zmian na owłosionej skórze głowy, które mogą wykraczać poza linię włosów, które tworzą srebrzyste ogniska łuszczycowe. U wielu pacjentów łuszczyca obejmuje również paznokcie, co przejawia się ich naparstkowaniem, zgrubieniem czy odwarstwianiem się płytki od łożyska. Podobne zmiany praktycznie nie występują w łojotokowym zapaleniu skóry, dlatego stanowią ważną wskazówkę diagnostyczną.

Z kolei w łojotokowym zapaleniu skóry lokalizacja jest ściśle związana z miejscami, w których znajduje się najwięcej gruczołów łojowych. Choroba bardzo często obejmuje owłosioną skórę głowy, ale zmiany mają zupełnie inny charakter niż w łuszczycy – są bardziej rozlane, pokryte żółtawą, tłustą łuską i nie wykraczają poza linię włosów. Typowa jest także obecność ognisk rumieniowo-łuszczących w fałdach nosowo-wargowych, na brwiach, w okolicy małżowin usznych czy na mostku. U niektórych pacjentów zmiany pojawiają się także w okolicy międzyłopatkowej czy w fałdach skórnych, zwłaszcza u osób z nadmierną potliwością.

Objawy ŁZS (łojotokowego zapalenia skóry)

Objawy ŁZS mogą mieć różne nasilenie w postaci na przykład łagodnego łupieżu, ale również rozległych zmian zapalnych. Najczęściej obserwuje się:

• żółtą, tłustą łuskę przylegającą do skóry,
• rumień i podrażnienie,
• świąd, który nasila się przy stresie,
• zmiany w okolicach łojotokowych, takich jak skóra głowy, brwi czy mostek.
  

U niemowląt występuje tzw. ciemieniucha – odmiana ŁZS charakterystyczna dla tego wieku, która zwykle ustępuje samoistnie. U dorosłych choroba ma przewlekły, nawrotowy przebieg i wymaga regularnej pielęgnacji, a w niektórych przypadkach, leczenia przeciwgrzybiczego.

Jaki hormon odpowiada za łojotokowe zapalenie skóry?

Badania wykazują, że androgeny – przede wszystkim testosteron i jego aktywna forma dihydrotestosteron (DHT) –  pobudzają gruczoły łojowe do intensywnej pracy. Większa ilość łoju sprzyja rozwojowi drożdżaków Malassezia, które wytwarzają wolne kwasy tłuszczowe drażniące skórę i wywołujące stan zapalny.

Dlatego też ŁZS nasila się zwłaszcza w okresie dojrzewania, kiedy poziom androgenów gwałtownie rośnie, a także u dorosłych mężczyzn. ŁZS może przebiegać ciężej u osób z zaburzeniami hormonalnymi, np. zespołem policystycznych jajników (PCOS).

Łuszczyca objawy

Można wyróżnić kilka odmian klinicznych łuszczycy, ale najczęściej występuje łuszczyca plackowata (psoriasis vulgaris). Jej objawy obejmują:

• rumieniowe, wyniosłe zmiany pokryte srebrzystą łuską,
• świąd lub pieczenie,
• objaw świecy stearynowej i objaw Auspitza (krwawienie po zdrapaniu łuski),
• zajęcie paznokci – naparstkowanie, onycholiza, zgrubienie płytki,
• w łuszczycy stawowej: ból, obrzęk i sztywność stawów.
  

Choroba ma przewlekły przebieg i znaczący wpływ na jakość życia pacjentów. Współcześnie stosuje się leczenie miejscowe, fototerapię, a także leki ogólne, w tym terapie biologiczne działające na poziomie układu immunologicznego.

Jaka bakteria powoduje łuszczycę?

Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, jednak infekcje paciorkowcowe (np. angina) mogą wywołać łuszczycę kropelkową, szczególnie u dzieci i młodych dorosłych. Mechanizm polega na tym, że infekcja stymuluje układ odpornościowy, który zaczyna reagować nieprawidłowo także na komórki skóry. Nie jest to jednak bezpośrednia przyczyna choroby, a jedynie czynnik wyzwalający u osób genetycznie predysponowanych.

Jak rozróżnić czy to łojotokowe zapalenie skóry czy łuszczyca?

Najważniejsze różnice to charakter łusek (tłuste w ŁZS, suche w łuszczycy), lokalizacja zmian i ewentualne zajęcie paznokci czy stawów. Dermatolog na podstawie wywiadu i badania skóry zazwyczaj jest w stanie postawić diagnozę już podczas pierwszej wizyty.

W trudniejszych przypadkach wykonuje się dermatoskopię lub biopsję skóry, aby dokładnie ocenić histopatologię zmian. Lekarz może także zlecić badania w kierunku chorób współistniejących, np. zaburzeń hormonalnych lub chorób autoimmunologicznych.

Tabela porównawcza

Cecha	Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS)	Łuszczyca
Przyczyna	Nadmiar łoju, drożdżaki Malassezia	Autoimmunologiczna, czynniki genetyczne
Lokalizacja	Owłosiona skóra głowy, twarz, fałdy	Łokcie, kolana, skóra głowy, paznokcie, plecy
Objawy	Tłuste łuski, rumień, świąd	Suche łuski, rumień, zmiany paznokciowe
Przebieg	Nawracający, często sezonowy	Przewlekły, z zaostrzeniami
Leczenie	Szampony przeciwgrzybicze, maści steroidowe	Leki immunosupresyjne, fototerapia, maści
Pielęgnacja	Łagodne środki myjące, unikanie drażnienia	Emolienty, kąpiele natłuszczające

Diagnostyka – kiedy warto udać się do dermatologa

Do dermatologa należy zgłosić się, gdy zmiany obejmują duże powierzchnie skóry. Wskazaniem do umówienia wizyty są także objawy, które nawracają mimo stosowania leczenia dostępnego bez recepty. Nie można bagatelizować również bólu, świądu czy też pojawiających się pęknięć skóry. Do gabinetu dermatologicznego udaj się również wówczas, gdy odczuwasz dolegliwości w okolicach stawów. Mogą one sugerować łuszczycowe zapalenie stawów.

Pamiętaj o tym, że wczesna diagnoza pozwala wdrożyć skuteczne leczenie, zapobiec powikłaniom i poprawić komfort życia pacjenta. W przypadku, gdy zauważysz u siebie niepokojące objawy, które mogą świadczyć o łuszczycy lub ŁZS, umów się do dermatologa w Lublinie. Specjalista przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad medyczny i zleci szereg niezbędnych badań, dzięki którym postawi prawidłową diagnozę, a tym samym, ustali plan leczenia.